Բջիջ

ՈՒԶՈՒՄ ԵՄ ՄՈՏԵՆԱԼ ՔԵԶ ՀԻՍՈՒՍ

Դու իմ կյանքի իմաստն  ես Տեր։Սիրում եմ քեզ իմ կյանքի լույս։

Исус Христос Спаситель мира

Այդ օրը...
 Ոչ ոք դեռ չգիտեր, թե ինչքան որոշիչ  էր այդ օրը: Որ ողջ աշխարհը, այդ խաչելության շնորհիվ, ձեռք կբերի իր փրկությունը: Ո՛չ ոք, միայն  Ես գիտեի այդ ամենի շարունակությունը: Ես գիտեի, թե ինչ է լինելու մեկ ժամ անց՝ Ես գիտեի իմ առաքելությունը:
 Ես դարերի միջով նայում էի ձեզ: Ես  փրկության դուռ դարձա ձեզ համար, երբ 33 տարեկան էի: Ես տեսնում էի ձեր սերունդները և լսում  ձայներ, որոնք ասում էին՝ <<ներիր մեզ ներիր>>: Ես դարձա ձեր ջուրն ու լույսը: Սակայն, ես գիտեի, որ ինձ համար խաչ է պատրաստված: Ես գիտեի, որ ինձ մատնելու են, Ես գիտեի,որ  այլ ճանապարհ չկա: Ես գիտեի, որ ժամանակն արդեն հասել է և ես մնացել եմ ամբողջովին մենակ, որ մահն է կախվել ահա իմ վրա, և որ այդ ժամը անտանելի է: Ես լսում էի, մարդիկ գոչում էին՝ <<նա դավաճան է, սպանել նրան, թող որ նա մեռնի>>: Նրանք չգիտեին, որ դա փրկիչն է, որ իրենց գործած  մեղքերն է կրում:
 Իսկ ես լռում էի... Եվս մի փոքր...
Ահ՛ա, մեխում են առաջին մեխը, ինչպիսի՜ ցավ և ինչքա՜ն արյուն:
Չոր են շուրթերս, շնչելն է դժվար: Շրջապատված եմ դաժան ամբոխով:
Ես եմ՝   առաջնեկը, գառը զոհաբերության:
Այդ օրը, ես  քեզ տեսա, դու ամբոխի մեջ խառնված գոռում էիր՝ <<խաչել նրան>>, իսկ ես աղոթում էի` <<Հա՛յր, ներիր նրան>> : Ես գիտեի, մի օր կնայես   քո անցած ճանապարհին, կնայես քո ապրած տարիներին, որոնք ծախսել ես աննպատակ՝ ո՞վ ես դու, կամ որտե՞ղ ես և կամ ի՞նչ ես սիրում, կամ էլ ատում: Քո ճանապարհները երկար ու ձիգ են՝ հաջողություն, անկում, դատարկություն: Երբ ինձ խաչում էին, ես արդեն գիտեի քո վերջաբանը՝ դու տանջվում էիր քո մեղքերի շատությունից, դու մահվան էիր դատապարտված: Ես տեսա քո տխրությունը՝ արցունքներ, թախիծ, ցավ, կրակ ու պատիժ:
Ես հասկացա, որ քեզ սիրում եմ:
Սիրում եմ քեզ, թեկուզ այդպես էլ դու չհասկացար, թե ինչու համար ես այս աշխարհի ողջ ցավն եմ շտապում  ինձ վրա վերցնել, դեպի խաչ տանել:
Սիրում եմ քեզ, և միայն դա էր պատճառը այն դաժան օրվա:
Սիրում եմ քեզ, եթե անգամ իմ սերը անպատասխան է:  Այդ սերն ուժ տվեց, որ այդ օրը ես դիմանամ բոլոր տանանջանքներին, ու որ անգամ  մահին հաղթեմ, որպեսզի դու մահից ազատված լինես: Ես գիտեի, որ հաղթանակը սիրո մեջ է: Ամբոխը գոռում էր՝ աղմկում, իսկ ես ներում էի ու սիրում:
Այդ օրը ես մահացա: Կատարվեցավ:
Ոմանց փոխարեն ես դժոխք իջա, և մարդկանց համար երկինքը բացվեց:
Այդ օրվանից երկինքն ու երկիրը մոտ են, բայց կա մի անդունդ, որն ի վիճակի է բաժանել դրանք: Դա քո քայլն է դեպ Աստված: Մեկ քայլ ապաշխարհության և դու ներված ես: Դու հավատացիր ինձ և ես քեզ կողորմամ: Ես եմ քո արդարությունը: 
Գիտեմ, որ սատանան  փորձում է քեզ խաբել, դե հասկացիր՝ նա կատաղած է և դեռ կփորձի ավիրել այն ճշմարտությունը, որ քեզ հայտնեցի:
Ես գիտեմ, տեսնում եմ ներսիդ կասկածները, հպարտությունն ու խոչընդոտները: Բայց միևնույնն է ես շարունակում եմ սիրել և սպասել:
 Ա՛րի, մի վախեցիր:  Չ՞է որ դու այնքան թանկ ես ինձ համար:  Ես ներում եմ քեզ քո բոլոր մեղքերն ու սխալները: Ես քեզ տալիս եմ մի նոր  հնարավորություն, սկսիր գրել քո կյանքը այս մաքուր էջից: Հիմա ապրի՛ր, ապրիր առանց մեղքեր գործելու: Ապրիր ու հիշիր՝ Ես  միշտ քեզ հետ եմ: Տե՛ս, ես կենդանի եմ, Իմ սիրով լցվի՛ր, ապրի՛ր ու իմ սրբությամբ ողողված եղիր: Ապրի՛ր մենք այնքան պետք ենք մեկմեկու: Թող քո կյանքը այսուհետև ուրախությամբ լցվի: Ահա Ես պարզում եմ ձեռքս, ընդունիր այն, որպես Իմ սիրո նշան:
Գիտե՞ս, այս երկրի վրա շատ արցունքներ կան ու լացող սրտեր:
 Գն՛ա, գնա ու պատմիր նրանց իմ մասին՝ իմ զոհի մասին:
Տիրոջ գառնուկը՝ հեզ ու անարատ, մորթվեց, սպանվեց, բայց երրորդ օրը հարություն առավ, որպեսզի նրա արյունով փրկված լինի ամեն նրան հավատացողը:

ԲԱԿՏԵՐԻԱՆԵՐ

Բակտերիաները կազմում են նախակորիզավորների (պրոկարիոտ) թագավորությունը: Նրանք երկրագնդի հնագույն «բնակիչներն» են. ծագել են մոտ 3 մլրդ տարի առաջ: Բակտերիաներին (հունարեն բակտերիա – ձողիկ) անվանում են նաև մանրէներ: Տարածված են ամենուր՝ հողում, ջրում, օդում, մարդկանց, կենդանիների և բույսերի օրգանիզմներում: Դրանց մեծամասնությունը միակորիզ, մանրագույն, պարզ կառուցվածքով, անզեն աչքով անտեսանելի օրգանիզմներ են: Բակտերիաների հիմնական կառուցվածքային տարրերն են բջջաթաղանթը, բջջապլազման և նուկլեոիդը: Որոշ ցուպիկաձև բակտերիաներ ցուպիկի ներսում առաջացնում են սպորներ և կոչվում են բացիլներ: Սպորները ձևավորվում են անբարենպաստ պայմաններում (սննդարար նյութերի բացակայություն, միջավայրի բաղադրության ու ջերմաստիճանի փոփոխություն և այլն), ինչը տեսակի պահպանումն ապահովող մեխանիզմ է: Բարենպաստ պայմաններում սպորներն աճում են` առաջացնելով վեգետատիվ բջիջներ:  Ներկայումս բնութագրված են մոտ տասը հազար բակտերիա, սակայն իրականում գոյություն ունի միլիոնից ավելի տարբեր տեսակի բակտերիաներ։ Բակտերիաները կյանքի նախնական ձևերն են։ Դրանք շատ փոքր են և տեսանելի են միայն մանրադիտակով։ Մի կաթիլ ջրում հանգիստ կարող են ապրել 40 միլիոն բակտերաններ։ 1 գրամ հողում կարող է լինել 300 հազարից մինրև 90 միլիոն բակտերիա։ Բակտերիաները լինում են ցուպիկաձև, գնդաձև, ստորակետաձև, պարուրաձև։ Դրանք բավական ակտիվ կյանքով են ապրում։ Օրվա ընթացքում կարող են ուտել իրենց զանգվածից 30 անգամ ավելի սնունդ։ Երբ խոնավությունը, սնունդը, ջերմաստիճանը և այլ պայմաններ բարենպաստ են, բակտերիաները շատ արագ աճում և բազմանում են։ Բակտերիաներին հատուկ են ակտիվ և պասիվ շարժումները: Շատ բակտերիաներ կարող են շարժվել թարթիչների, մտրակիկների և շարժումն ապահովող այլ հարմարանքների օգնությամբ: Բջջի մակերևույթի վրա լինում են 1-ից մինչև մի քանի տասնյակ մտրակիկներ:  բակտերիաների ակտիվորեն շարժվելու ունակությունն օգնում է դրանց, հեղուկ մրջավայրի նյութերն արագորեն կլանելուն: Շատ բակտերիաներ շարժվում են դեպի ավելի բարենպաստ միջավայրեր՝ հեռանալով իրենց վրա վնասակար ազդող նյութեր պարունակոդ շրջաններից (դրական և բացասական քեմոտաքսիս): Թթվածնի կարիք ունեցող շարժուն բակտերիաներ (օրինակ՝ խոլերայի վիբրիոնը) շարժվում են դեպի միջավայրի մակերևույթ, որտեղ լուծված թթվածնի քանակն առավելագույնն է: Կարելի է ենթադրել, որ ակտիվ շարժումն օգնում է ախտածին բակտերիաներին՝ մածուցիկ, լորձային արտազատուկների միջոցով թափանցել էպիթելային պատնեշով և տարածվել օրգանիզմի հեղուկների ու հյուսվածքների մեջ:   կազմությամբ բակտերիաներ չեն տարբերվում օրգանիզմի մյուս բջիջներից: Դրանց բջիջը պարունակում է ջուր (70-85%), նուկլեինաթթուներ, սպիտակուցներ, բազմաշաքարներ, ճարպային նյութեր, ամինաթթուներ, անօրգանական աղեր և այլ միացություններ: Բակտերիաների կենսագործունեությանը մասնակցում են ֆերմենտներ, որոնց մի մասը գործում է միայն բջջի ներսում (էնդոֆերմենտներ) և ապահովում սինթեզի, շնչառության ու այլ գործընթացները, մյուսները (էկզոֆերմենտներ) բակտերիաների կողմից արտադրվում են շրջակա միջավայր: Բնականոն կենսագործունեության համար բակտերիաներ պետք է ապահովված լինեն ածխածնով և ազոտով: Որոշ տեսակներ (ավտոտրոֆներ) օգտագործում են անօրգանական ածխածին (կամ ածխաթթվի աղերի ձևով), մյուսները (հետերոտրոֆներ), որոնցից են ախտածին բակտերիաներ՝ օրգական միացություններ: Բակտերիաների որոշ տեսակներ՝ ինքնասունները (ավտոտրոֆներ) օգտագործում են անօրգանական ածխածին (ածխաթթու գազի կամ ածխաթթվի աղերի ձևով), մյուսները՝ տարասունները (հետերոտրոֆներ)՝ օրգանական միացություններ: Տարասուն բակտերիաները բաժանվում են սապրոֆիտների (սնվում են արտաքին միջավայրի օրգանական միացություններով) և մակաբույծների (ապրում են այլ օրգանիզմների հաշվին): Ախտածին բակտերիաների համար հեշտ յուրացվող ածխածնի (խաղողաշաքար և ամինաթթուներ) աղբյուր են օրգանիզմի հյուսվածքային հեղուկները: Ազոտ սևեռող բակտերիաները յուրացնում են մթնոլորտի ազոտը և մեծ նշանակություն ունեն Երկրի վրա կյանքի գոյության ապահովման գործում: Բակտերիաները բաժանվում են 3 խմբի՝ օդակյացներ (աերոբներ), անօդակյացներ (անաերոբներ) և  պայմանական (ֆակուլտատիվ) անօդակյացներ: Որոշ բակտերիաներ (լուսասինթեզող) բույսերի նման կարող են օգտագործել անմիջապես Արեգակի, մյուսները (քեմոսինթեզող)՝ քիմիական ռեակցիաների, իսկ մեծամասնությունը՝ օրգանական միացությունների (ածխաջրեր, սպիտակուցներ, ճարպեր և այլն) փոխարկումների էներգիան:    Բակտերիաների հիվանդածնությունը Վարակիչ հիվանդություններ առաջացնելու բակտերիաների ունակությունը կոչվում է հիվանդածնություն կամ ախտածնություն: Հայտնի բակտերիաների միայն փոքրաթիվ մասն է ախտածին: Դրա համար անհրաժեշտ է, որպեսզի բակտերիան ներխուժի (ինվազիա) օրգանիզմի հյուսվածքների մեջ և թունավոր նյութեր (տոքսիններ) արտադրի: Սննդամիջավայրում կամ օրգանիզմում ակտիվ աճման շրջանում մի շարք բակտերիաներ (բոտուլիզմի, գազային փտախտի, դիզենտերիայի հարուցիչները) արտադրում են արտաթույներ (էկզոտոքսիններ): Դրանք մեծ մոլեկուլային զանգվածով խիստ թունավոր սպիտակուցներ են: Շատ արտաթույներ կարող են ախտահարել որոշակի օրգաններ կամ հյուսվածքներ: Մի շարք բակտերիաների (սալմոնելներ, աղիքային ցուպիկներ, գոնոկոկեր և այլն) թունավոր ազդեցությունը պայմանավորված է նրանց արտադրած ներթույներով, որոնք ավելի պակաս թունավոր են և ընտրողական ներգործություն չունեն: Որոշ բակտերիաների ախտածնության գործոնը պատիճն է և կտրուկ նվազում է ֆերմենտներով կամ այլ միացություններով նրա քայքայման, ինչպես նաև համապատասխան մուտացիաների ենթարկվելու դեպքում: Առանձին բակտերիաների (օրինակ՝ թարախածին ստրեպտոկոկի ախտածնությունը պայմանավորված է հիալուրոնիդազ ֆերմենտով. այն լուծում է շարակցական հյուսվածքի հիմնական նյութը՝ հիալուրոնաթթուն: Ախտածին ստաֆիլոկոկերը սինթեզում են կոագուլազ ֆերմենտ, որն ունի թրոմբինի նման ազդեցություն:             Բակտերիաների գենետիկան   Պլազմիդով բակտերիա Բակտերիաներին բնորոշ բոլոր հատկանիշները որոշվում են ֆերմենտների և բջջային այլ սպիտակուցների կառուցվածքի մեջ մտնող պոլիպեպտիդներրի հատկություններով: Բակտերիաների գենետիկական ինֆորմացիան գրանցված է ԴՆԹ-ի նուկլեոտիդների առանձնահատուկ հաջորդականության տեսքով: Բակտերիաների մեծամասնությունը որպես քրոմոսոմ ունի ԴՆԹ-ի 1 մոլեկուլ, որը պարունակում է 1-3 հազար գեն: Վերջիններս ենթարկվում են մուտացիաների, այսինքն առաջանում են փոփոխություններ նուկլեոտիդների հաջորդականության մեջ: Մուտացիայի կարող է ենթարկվել բակտերիաների ցանկացած գեն, և քանի որ վերջիններս հսկում են կենսականորեն անհրաժեշտ միացությունների սինթեզը, ապա այդպիսի մուտացիան բակտերիաների համար կարող է մահացու լինել: Մուտացիաների ուսումնասիրությունն ունի գործնական նշանակություն: Օրինակ՝ մուտացիաների հետևանքով ստացվել են բակտերիաներ, որոնք չեն կարող առաջացնել հիվանդություն, բայց կարոդ են օրգանիզմում ստեղծել անընկալություն դրա նկատմամբ: Այդպիսի թուլացած բակտերիաներ կիրառվում են որպես կենդանի վակցինա՝ տուբերկուլոզի, սիբիրյան խոցի և այլ հիվանդությունների կանխարգելման համար: Դրանք անվտանգ են, քանի որ բացառվում է հետադարձ մուտացիաների հնարավորությունը: Կարևոր նշանակություն ունի հակաբիոտիկների նկատմամբ բակտերիաներին կայունություն տվող մուտացիաների առաջացման մեխանիզմի վերծանումը: Հաճախ բուժման համար հիվանդի օրգանիզմից անջատում են բակտերիաներ և որոշում, թե դրանք որ հակաբիոտիկի նկատմամբ են զգայուն: Բջջապլազմայում հայտնաբերվել են ԴՆԹ-ի ոչ մեծ, արտաքրոմոսոմային օղակաձև մոլեկուլներ, որոնք բակտերիաների բաժանման ժամանակ պատճենահանվում են և անցնում դուստր բջիջների մեջ: Դրանք կոչվում են բակտերիային պլազմիդներ: Վերջիններս տարբերվում են իրենց չափերով, խոշորները պարունակում են ավելի քան 100 գեն: Պլազմիդները կարող են մեկ բակտերիայից տեղափոխվել մյուսի մեջ՝ իրենց հետ տանելով ոչ միայն սեփական, այլև բակտերիաների քրոմոսոմի գեները: Շատ պլազմիդներ, ընկնելով բակտերիային բջջի մեջ, վերջինիս տալիս են նոր հատկություններ. օրինակ՝ հայտնի են պլազմիդներ, որոնք աղիքային ցուպիկների ոչ ախտածին տարատեսակները փոխարկում են ախտածնի, և դա կապված է պլազմիդներում թունավոր նյութերի սինթեզը հսկող գեների առկայության հետ: Հաճախ պլազմիդում թույնի առաջացումը հսկող զեները զուգակցվում են մարդու և կենդանիների օրգանիզմներում բակտերիաների ընտելացումն ապահովող զեների հետ: Այդպիսի զուգակցումը 1 պլազմիդում աղիքային ցուպիկը փոխարկում է ծանր վարակների հարուցչի: Հակաբիոտիկների և թույների նկատմամբ բակտերիաներին կայունություն տվող պլազմիդների հատկությունը պայմանավորված է ֆերմենտների սինթեզը հսկող՝ հակաբիոտիկը քայքայող գեների առկայությամբ: Օրինակ՝ պենիցիլինի շարքի հակաբիոտիկների նկատմամբ կայունությունն ապահովում է լակտամազ ֆերմենտը (քայքայում է հակաբիոտիկի մոլեկուլի լակտամային օղակը): Առանձին պլազմիդներում կարող են լինել գեներ, որոնք հսկում են մի քանի բուժիչ պատրաստուկների (պենիցիլին, կանամիցին, տետրացիկլին և այլն) նկատմամբ կայունությունը: Այդպիսի պլազմիդները, որպես կանոն, տեղափոխվում են անպլազմիդ բակտերիաների մեջ, որը վտանգ է ստեղծում դրանց լայն տարածմանը բակտերիաների միջավայր, այդ թվում նաև հիվանդածին, և սահմանափակում է բուժիչ նպատակով հակաբիոտիկների օգտագործման հնարավորությունը: բակտերիաների քրոմոսոմների ու պլազմիդների ֆունկցիաների և կառուցվածքի ուսումնասիրությամբ բացահայտվեց զեների տեղափոխման (գենոմի մի հատվածից մյուսը կամ այլ բակտերիաների գենոմներ) հատկությունը: Գեների շարժունությունը կապված է գենոմում հատուկ կառուցվածքների առկայության հետ: Ներկայումս զգալիորեն զարգացել են գենետիկական ինժեներիան և կենսատեխնոլոգիան՝ արդյունաբերական մեթոդների ամբողջությունը, որոնք միկրոօրգանիզմներն օգտագործում են ժողտնտեսության համար արժեքավոր նյութերի (ֆերմենտներ, հակաբիոտիկներ, հորմոններ) արտադրության համար:   Բակտերիաների Բազմացումը Բակտերիաներ բազմանում են կիսման եղանակով, և առաջացած դուստր բջիջներն իրենց կազմությամբ, ֆիզիոլոգիական առանձնահատկություններով ևս նման են մայրական բջջին: Արհեստական պայմաններում բակտերիաների աճեցման համար օգտագործում են սննդարար միջավայրեր, հիմնականում մսապեպտոնային արգանակ և մսապեպտոնային ագար, որոնցում բազմացման արագությունը շատ բարձր է: Մոտավորապես յուրաքանչյուր 20 րոպեում բակտերիաներ կիսվում են՝ առաջացնելով 2 դուստր բջիջներ: Հետևաբար, լավ սննդամիջավայրում աճեցվող բակտերիաների 1 բջջից 10 ժ հետո կառաջանա 1000000000 սերունդ: Եվ եթե սննդարար միջավայրում բազմացումը սահմանափակ չլիներ, ապա 24 ժ հետո 1 բակտերիայից կստացվեր 102՝ բջիջ՝ մոտ 4 հազար տ զանգվածով: Իրականում սննդարար միջավայրում բջիջների կիսման մեծ արագությունը դիտվում է շատ կարճ ժամանակ, որովհետև միջավայրի սննդարար նյութերն արագ սպառվում են, և կուտակվում են բակտերիաների վրա վնասակար ազդող փոխանակության արգասիքները: Ախտածին բակտերիաների բազմացման արագությունն օրգանիզմում զգալիորեն փոքր է, քան արհեստական սննդամիջավայրում:   Արհեստական պայմաններում բակտերիաներ աճեցնելու համար օգտագործում են սննդարար միջավայրեր: Եթե նրանում բազմացումը սահմանափակ չլիներ, ապա 24 ժամ հետո 1 բակտերիայից կստացվեր 1021 բջիջ՝ մոտ 4 հզ. տ զանգվածով: Ցածր ջերմաստիճանների նկատմամբ բակտերիաները կայուն են, որոշ տեսակներ կենսունակ են ինչև –19օC-ում, սպորները՝ նույնիսկ –25օC-ում, իսկ բարձրի նկատմամբ զգայուն են: Սպորներ չառաջացնող բակտերիաները ոչնչանում են 60–70օC-ում, սպոր առաջացնողները՝ 100օC-ից բարձրում:   Բոտուլիզմի մասամբ մաքրված 5 կգ տոքսինը կամ 7 կգ ստաֆիլոկոկային էնտերոտոքսինը կարող են թունավորել ավելի քան 5 մլն լ ջուր:   Բակտերիասպան միջոցներ Բակտերիասպան գործոնների ուսումնասիրությունը կարևոր նշանակություն ունի գործնական մանրէաբանության և բժշկության մեջ: Որևէ օբյեկտի լրիվ մաքրումը կենսունակ միկրոօրգանիզմներից (ներառյալ վիրուսները, բակտերիաներ ու դրանց սպորները, սնկերը և այլն) կատարվում է մանրէազերծման միջոցով, իսկ վարակազերծման դեպքում ազատվում են առավելապես ախտածին միկրոօրգանիզմներից: Մանրէազերծման ամենաարդյունավետ եղանակը բարձր ջերմաստիճանի (100°C և բարձր) ազդեցությունն է: Օգտագործվում են նաև իոնացնող ճառագայթներ: Իսկ վարակազերծման համար կիրառում են հականեխիչ դեղանյութեր՝ քիմիական հակամանրէային գործոններ, որոնք սպանում են բակտերիաներին (մանրէասպան ազդեցություն) կամ ընկճում դրանց կենսագործունեությունը (մանրէակասեցնող ներգործություն): Վարակազերծման համար օգտագործվող քիմիական միացությունները, օժտված լինելով բարձր հակաբակտերիային ակտիվությամբ, թունավոր են և չեն կարող կիրառվել բուժիչ նպատակով: Դրա համար պիտանի են հակաբակտերիային քիմիական բուժիչ միջոցները, որոնք ներգործում են բակտերիաների վրա և որոնց որոշակի չափաքանակները թունավոր չեն հյուսվածքների կամ ամբողջական օրգանիզմի համար: Ուժեղ հակաբակտերիային միջոցներ են հակաբիոտիկները՝ բնական ծագման քիմիական բուժիչ պատրաստուկները, որոնք սինթեզվում են միկրոօրգանիզմների կողմից: Քիմիաբուժության տեսական հիմունքները և վարակիչ հիվանդությունների բուժման գործում դրանց գործնական օգտագործման հարցերը մշակել է (20-րդ դարի սկզբներին) գերմանական գիտնական Պաուլ էռլիխը, որը հայտնաբերել է արսենի օրգանական միացությունները, որոնք ակտիվ են սիֆիլիսի բուժման համար (սալվարսան): Բացահայտվել են սուլֆանիլամիդային պատրաստուկները, որոնք խախտում են նուկլեինաթթուների սինթեզը բակտերիային բջջում: Դերը կենսոլորտում Բակտերիաները մասնակցում են բնության մեջ տեղի ունեցող նյութերի շրջապտույտին։ Նեխման բակտերաները յուրահատուկ սանիտարներ են. քայքայում են բույսերի և կենդանինների մնացորդները՝ նրանց մեռած մարմինը կազմող օրգանական նյութերը վերածելով հումուսի։ Այս բակտերաներն անվանվում են քայքայողներ։ Մեծ օգուտ են տալիս հողային բակտերիաները. նրանք փտած օրգանական նյութերը վերածում են հանքային աղերի, մասնակցում են օգտակար հանածոների, հանքերի, լեռնային ապարների և քայքայման, և առաջացման գործընթացներին։ Կենսատեխնոլոգիա Բակտերաները կարևոր նշանակություն ունեն նաև մարդու։ Սննդարդյունաբերության մեջ բակտերիաների գործունեությամբ են պայմանավորված կաթնաշոռի, թթվասերի, մածունի պատրաստումը, ինչպես նաև բանջարեղենի թթվեցումը, գինու և քացախի ստացումը։ Շատ բակտերիաներ փչացնում են սննդամթերքը։ Դրանց ազդեցությամբ վերջինս նեխում է, թթվում կամ դառնանում։   Փորձագետները նախազգուշացնում են բակտերիաների գլոբալ սպառնալիքի մասին

Առողջապահության ոլորտի փորձագետների միջազգային խումբը հանդես է եկել նախազգուշացմամբ, համաձայն որի՝ դեղանյութերի հանդեպ կայուն բակտերիաների տարատեսակները ժամանակակից բժշկության լրջագույն մարտահրավերներից են: Այս մասին հայտնում է BBC-ն: Փորձագետները միջազգային մակարդակով ջանքերի համակարգման կոչ են անում՝ այդ սպառնալիքի դեմ պայքարի համար: Նրանք առաջարկում են մասնավորապես նվազեցնել դեղատոմսով դուրս գրվող հակաբորբոքայինների թվաքանակը և դեղագործական ընկերությունների համար մշակել խթաններ՝ նպաստելու նոր դեղանյութերի արտադրությանը: Հեղինակները կանխատեսում են, որ առանց հակաբորբոքայինների բժշկական միջամտության՝ տարբեր միջոցները՝ փոքր վիրահատությունից մինչև քաղցկեղի դեպքում կիրառվող քիմիաթերապիա, կլինեն միանգամայն անարդյունավետ, իսկ վարակներից մահացության մակարդակը զարգացած երկրներում կվերադառնա ХХ դարասկզբի ցուցանիշներին:   Զարմանալի փաստեր վիրուսների ու բակտերիաների բնակության վայրի մասին Անզեն աչքով անտեսանելի, սակայն վտանգավոր վիրուսներն ու բակտերիաները կարող են ձեզ սպառնալ ամենաանհավանական վայրերում, գրում է bigpicture.ru-ն:   1. Գրիպի վիրուսը, որը հայտնվել է թղթադրամի վրա, կարող է այնտեղ ապրել մինչև 17 օր: 2. Մուտքերի մոտ տեղադրված գորգերի 96%-ը պարունակում են ֆեկալային բակտերիաներ, որոնք տուն կտեղափոխվեն կոշիկի միջոցով: 3. Համակարգչի մկնիկը եռակի կեղտոտ է զուգարանակոնքի նստատեղից: 4. Մեր մաշկը օրական կորցնում է նվազագույնը 10 մլն բջիջ: Որոշները ձեռքերի օգնությամբ տեղափոխվում են ձեզ շրջապատող իրերի վրա: 5. Սառնարանի դռան ռետինից հիվանդանալու շանսը 86% է: 6. Ռեստորանի մենյուն հեռու պահեք ափսեից՝ դրանց վրա միկրոբները կարող են պահպանվել 18 ժամ: 7. Գրասենյակային սեղանը 6 քառակուսի մետրի վրա պարունակում է մոտ 20 հազար բակտերիա: 8. Ինչ վերաբերում է վիրուսների փոխանցմանը, ապա անգամ համբույրն է անվտանգ, քան ձեռքսեղմումը: 9. Միջինը, բջջային հեռախոսը, ականջակալներն ու միկրոֆոնը պարունակում են մինչև 1400 բակտերիա: 10. հազի ժամանակ կամ փռշտոցի բակտերիաները կարող են տարածվել մինչև 1 մետր հեռավորության վրա:

Աղբյուրներ ՝

http://www.encyclopedia.am/pages.php?bId=1&hId=98

http://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80

http://www.1in.am/1489960.html

http://www.1in.am/230811.html

 

 

ԿԵՆՍԱԲԱՆՈՒԹՅԱՆ ԽԱՂ-ՄՐՑՈՒՅԹԸ ԿԱՅԱՑԱՎ

Դեկտեմբերի ութին մարմարյա սրահում կազմակերպվեց կենսաբանության խաղ- մրցույթ։ Չնայած փոքրիկ խոչնդոտներին,խաղը կայացավ։ Մեծ շնորհակալություն ընկեր Հայկուշին և խաղի մասնկաիցներին։ Հաղթեց հոգեբանների թիմը՝ նվաճելով քաղցր և համեղ մրցանակ։

                                       Կենսաբանության խաղ-մրցույթի հարցերը

 

 

1) Գիտնականների հետազոտությունները ցույց են տվել, որ աշակերտների առաջադիմությունը մեծ դասամիջոցից հետո նվազում է մոտ 30%-ով, եթե նրանք խմած են լինում կոկա-կոլա։ Ի՞նչու։

 

Պատասխան՝ կոկա-կոլան դժվարացնում է հիպոֆիզի աշխատանքը, որը արտադրում սերոտոնին հորմոնը, իսկ այդ հորմոնը համարվում է ուրախության հորմոնը և բարձրացնում է աշխատունակությունը։

 

2) Ինչու՞ է մարդու էվոլյուցիան, որպես կենսաբանական տեսակի անհնար։

 

Պատասխան՝ մարդու էվոյյուցիան, որպես կենսաբանական տեսակի անհնար է, որովհետև մարդկանց ռասաները պատկանում են նույն տեսակին և գենետիկական մեկուսացումը անհնար է, իսկ աշխարհագրական մեկուսացումը վերանում է բնակչության ակտիվ միգրացիայի շնորհիվ։ Բացի այդ, ըստ աստվածաշնչյան տեսակետի մարդկանց ստեղծել է Աստված և այն պատկերացումները, որ մարդիկ առաջացել են ինչ-որ կոացերվատներից կամ կապիկներից պարզապես ծիծաղելի են։ Մարդու կարիոտիպում կա 46 քրոմոսոմ, իսկ կապիկի կարիոտիպում՝ 48։ Եթե այդպես լիներ կնշանակեր, որ մարդը մուտացիայի ենթարկված կապիկ է, իսկ արդյո՞ք դա չի վիրավորում ձեր ինքնասիրությունը։

 

3) Մարդու ողնաշարի վնասման դեպքում առաջանում է ծանր հիվանդություն՝ վնասվածքից ներքև գտնվող բոլոր ռեֆլեքսները անհետանում են։ Ո՞րն է պատճառը։

 

Պատասխան՝ պատճառն այն է, որ վնասվում են ողնուղեղի հաղորդող ուղիները։

 

4) Աշխարհում ի՞նչն է օժտված ամենամեծ արագությամբ։

 

Պատասխան՝ միտքը։

 

5) Մաշկի վնասվածքի դեպքում որոշ ժամանակ անց արյունահոսությունը դադարում է և առաջանում է թրոմբ։ Ինչու՞ է թրոմբը կարմիր, եթե առաջանում է ֆիբրինի սպիտակուցային թելիկներից։ Հիշենք նաև, որ թրոմբում պահպանվում են լեյկոցիտները, որոնք արյան սպիտակ մարմնիկներն են։

 

Պատասխան՝ թրոմբը կարմիր է, որովհետև այնտեղ պահպանվում են արյան բջջային տարրերը, որոնց մեջ գերակշռում են էրիթրոցիտները, որոնք էլ արյան կարմիր գնդիկներն են։

 

6) Մարդը նայում է դաստակին, որի վրա կապված է եղել ժամացույց, չնայած այն այլևս չկա, ինչու՞։

 

Պատասխան՝ սա պայմանական ռեֆլեքսի օրինակ է։

 

7) Ինչու ՞են լեռնագնացների մոտ առաջանում հալյուցինացիաներ։

 

Պատասխան՝ լեռնագնացների մոտ առաջանում են հալյուցինացիաներ, որովհետև լեռներում թթվածինը քիչ է, և նրանց ուղեղի բջիջները ավելի քիչ են թթվածին ստանում, որի պատճառով նրանց մոտ առաջանում են հալյուցինացիաներ։

 

8) Ինչու՞ մարդը հրազենային վնասվածքից հետո առաջին մի քանի րոպեների ընթացքում ցավ չի զգում։

 

Պատասխան՝ մարդը հրազենային վնասվածքից հետո առաջին մի քանի րոպեների ընթացքում ցավ չի զգում, որովհետև նրա մոտ արտադրվում է էնդոմորֆին նյութը, որը ունի ցավազրկող և հանգստացնող ազդեցություն։

 

9) Կույր հիվանդին հետազոտելիս պարզվեց, որ աչքը և տեսողական նյարդը վնասված չեն։ Այդ դեպքում ինչու՞ հիվանդը չի տեսնում։

 

Պատասխան՝ նախ հիշենք, որ տեսողական վերլուծիչը բաղկացած է 3 մասից՝ կենտրոնական(գլխուղեղի ծոծրակային բիլթ), հաղորդող(տեսողական նյարդ) և ծայրամասային(աչք)։ Եթե աչքը և տեսողական նյարդը վնասված չեն, նշանակում է, որ վնասված է գլխուղեղի ծոծրակային բիլթը, այդ պատճառով էլ հիվանդը չի տեսնում։

 

10) Ինչի՞ կարող է հանգեցնել օզոնային շերտի վնասումը։

 

Պատասխան՝ օզոզնային շերտի վնասման պատճառով երկրին հասնող արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների քանակը ավելանում է։ Օզոնային շերտի քայքայումը նմանակող լաբորատոր փորձերը ցույց են տվել, որ ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման ավելացումը արգելակում է կարևորագույն գյուղատնտեսական այնպիսի մշակաբույսերի աճը, ինչպիսիք են, օրինակ՝ լոբազգիները։ Այլ բուսատեսակների վրա կատարված փորձերը պարզել են, որ դրանց մեծամասնությունը նույնպես զգայուն է ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների նկատմամբ։ Այդ վտանգից զերծ չեն նաև անտառները։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ ուլտրամանուշակագույն ճառագայթման ազդեցության տակ սոսիներն աճում են 2 անգամ դանդաղ, իսկ դա իր հերթին խախտում է բնական էկոհամակարգերի հավասարակշռությունը։

 

 

 





ՍԱՍՈՒՆՑԻ ԴԱՎԻԹ

ԵՐԿՎՈՐՅԱԿՆԵՐԸ ԱՌԱՍՊԵԼՆԵՐՈՒՄ և ՊԱՇՏԱՄՈՒՆՔՆԵՐՈՒՄ

Երկվորյակները հին ժամանակներից ի վեր իրենց նկատմամբ հետաքրքրություն, զարմանք ու վախ են առաջացրել` որպես անսովոր երևույթ, քանի որ մարդկային հասարակությունում երկվորյակները ամբողջ ծնունդների մոտ 1% են կազմում, իսկ եռյակները, քառյակները և սիամական երկվորյակները շատ ավելի հազվադեպ են։ Այն մասին, թե ինչպես են ընկալել երկվորյակներին, ինչ են նրանց մասին մտածել, ինչպես են նրանց մասին արտահայտվել հնագույն քաղաքակիրթ ժողովուրդները, կարելի է իմանալ պաշտամունքներից ու ծեսերից, աղոթքներից, երգերից, հեքիաթներից, առասպելներից, ինչպես նաև արվեստի գործերից (հիմնականում քանդակներից)։

Այսպես, Հին Եգիպտոսում գլխավոր աստվածներ Օսիրիսն ու Իսիսը երկվորյակներ են եղել։ Հին Պարսկաստանի գլխավոր աստվածները` լույսի աստված Օրմուզդը և խավարի աստված Արիմանը, նույնպես երկվորյակներ են եղել։ Բաբելոնացիներն ու ասորիները նույնպես շատ երկվորյակ աստվածներ են ունեցել։ Այդ բարերար աստվածներից մի զույգի պաշտամունքը կապված է մի համաստեղության հետ, որն այժմ կոչվում է Երկվորյակներ։ Հավանաբար աստղագիտության մեջ այս համաստեղությունն առաջին անգամ մուտք է գործել այս պաշտամունքի հետ կապված։ Եվրոպական ժողովուրդների մոտ Երկվորյակներ համաստեղությունը կապված է հին հույն երկվորյակ հերոսներ Դիոսկուրոսների (Կաստորի և Պոլլիդևկեսի մականունն է) պաշտամունքի հետ։ Հին Չինաստանում գոյություն ուներ երկվորյակներ Խե Խե Էրշանի պաշտամունք։ Հին Հնդկաստանում գոյություն ուներ մարդկության բարերարներ, արշալույսի աստվածներ երիտասարդ Ասվին երկվորյակ եղբայրների պաշտամունքը։ Ասվինները տարբեր ցավերի հիվանդություննեի բժիշկ էին, ընտանի կենդանիների հովանավոր և այլն։ Նրանց անվան մեջ հնչում է սանսկրիտերեն (asva) «ձի» բառի արմատ։ Նրանց համարել են ձիերի հովանավոր ու սանձահարող։ Ասվինների կերպարը շատ մոտ է հռոմեական Դիոսկուրներին (Զևսի զավակներ)։

Հելլադայում կային երկվորյակների բազմաթիվ պաշտամունքներ, առասպելներ ու ավանդազրույցներ նրանց մասին։ Այս երկվորյակներից մի քանիսը թափանցել են համընդհանուր եվրոպական մշակույթ` պոեզիայի ու արվեստի ձևով։ Այսպես, Ապոլլոնը (Փոյբոս, Ֆեբոս) և Արտեմիսը` Արևի ու Լուսնի աստվածները, երկվորյակներ էին, Զևսի ու Լետո աստվածուհու զավակները: Մեկ այլ զույգ` երկվորյակ եղբայրներ Կաստորն ու Պոլիդևկեսը (հռոմեական Պոլլուքսը) (Դիոսկուրոսներ) ծագումով սպարտացի հերոսներ էին։ Աստիճանաբար նրանց պաշտամունքը տարածվել է ողջ Հին Հունաստանում, իսկ ավելի ուշ նաև Հռոմում։ Այս երկվորյակների սերումը տարբեր ավանդազրույցներում տարբեր կերպ է մեկնաբանվում։ Նրանք Լեդայի և սպարտացի թագավոր Տինդարեոսի որդիներն էին։ Սակայն Լեդային, ինչպես հայտնի է, գերել էր Զևսը` նրան հայտնվելով կարապի տեսքով, որն էլ իր նկարում պատկերել է Լեոնարդո դա Վինչին։ Զևսից Լեդան ունեցել է հայտնի գեղեցկուհի Հեղինեին` Տրոյական պատերազմի հերոսուհուն:

Մի այլ պատմություն կապված է պատերազմի աստված Մարսի և քրմուհի Հռեա Սիլվիայի որդիների` Հռոմուլոսի և Հռեմոսի հետ։ Ինչպես հայտնի է, նրանց կերակրել է մի գայլ։ Երբ նրանք մեծացան, այդ նույն տեղում հիմնադրեցին քաղաք և կոչեցին Հռոմ։ Ըստ լեգենդի` Հռոմուլոսը սպանեց եղբորն ու դարձավ Հռոմի թագավոր։

«Սասունցի Դավիթ» հայկական էպոսում Ծովինարի որդիները` Սանասարն ու Բաղդասարը ևս երկվորյակ եղբայրներ էին։

Վաղ ժամանակներում լայնորեն տարածված էր այն համոզմունքը, թե երկվորյակները կախարդական ուժով ազդում են բնության և, հատկապես, անձրևի ու եղանակի վրա։ Համարում էին, որ նրանք ի վերուստ տրված այլ հատկություններ էլ ունեին և կարող էին գուշակել չծնված երեխայի սեռը, բուժում էին անպտղությունը, անմահություն էին պարգևում ճակատամարտում, անզգա էին դարձնում օձի և կարիճի թույների հանդեպ։ Մի շարք ազգեր համարում էին, որ մայրը միաժամանակ չի կարող ունենալ մեկից ավելի երեխա, և որ մայրը, հետևաբար, անհավատ է։ Հարավային Ասիայում, Ճապոնիայում և Հնդկաստանում երկվորյակների մայրը համարվում էր անմաքուր։ Մի շարք վայրերում երկվորյակներից մեկին կամ երկուսին էլ ոչնչացրել են։ Կուլումբիայում հնդկացիները վախենում էին երկվորրյակներից, քանի որ կարծում էին, թե նրանց ցանկությունները միշտ կատարվում են, և երկվորյակները կարող են կախարդել նրանց ում ատում են։

Մի շարք հնդկացիական ցեղեր կարծում էին, թե նրանք կերպարանափոխված սաղմոններ են և թույլ չէին տալիս նրանց մոտ գնալ ջրին, որպեսզի նորից ձուկ չդառնան։ Նոր Գվինեայում կարծում էին, որ եթե կինն ուտի երկու սերտաճած բանան, նա երկվորյակներ կունենա։ Իսկ երբ երկվորյակներից մեկը մահանում էր, մյուսին տալիս էին նրա եղբոր կամ քրոջ փայտյա կերպարը։

Հարավային Ամերիկայում հնդկացի գուարանիները կարծում էին, որ կինը երկվորյակների մայր կդառնա, եթե ուտի կրկնակի կորեկի հատիկ։

Աղբյուր՝ Վիքիպեդիա ազատ հանրագիտարան

 

 

 

ԵՐԿՎՈՐՅԱԿԱՅԻՆ ԻՆՔՆԱԶԳԱՑՈՂՈՒԹՅՈՒՆ

«Երկվորյակային ինքնազգացողությունը»՝ բարդ և հակասություններով լի հոգեբանական երևույթ է։ Երկվորյակներին հաճախ նույնացնում են միմյանց հետ։ Երկվորյակները միմյանց նման են արտաքնապես, մտածողությամբ, ճաշակով, զգացմունքներով, սակայն նրանցից յուրաքանչյուրը անհատականություն է և նրանց դուր չի գալիս երբ նույնացնում են միմյանց հետ։ Երկվորյակները օրվա ընթացքում շատ քիչ են լսում իրենց անունները։ Նախ սկսենք նրանից, որ յուրաքանչյուր մարդու հիպոֆիզում արտադրվում է սերոտոնին հորմոնը, որը ուրախության հորմոնն է, երբ մարդ լսում է իր անունը։ Սակայն հասարակությունը հիմնականում  երկվորյակներին չի դիմում իրենց անուններով։ Դրա փոխարեն հասարակությունը օգտագործում է «երկվորյակներ», «զույգեր» , «աղջիկներ», «տղաներ», «քույրիկներ» և այլ դիմելաձևեր, սակայն ըստ իս չափազանց, կարևոր է, որպեսզի մարդ օրվա ընթացքում հաճախ լսի իր անունը, որովհետև դա նպաստում է տրամադրության բարձրացմանը։ Երկվորյակները ծնվում են միասին, մեծանում են միասին և կապված են միմյանց հետ նուրբ սիրով։ Շատերը կարծում են, թե երկվորյակները նախանձում են իրար գախտնի նախանձով, սակայն ես ձեզ հավատացնում եմ, որ այդ կարծիքը շատ քիչ երկվորյակների է վերաբերվում։ Երկվորյակների մեծ մասը, նման են իրար արտաքնապես, միշտ հասկանում են միմյանց, նույնն են նրանց զգեստապահարանի զգեստները, զարդատուփի զարդերը, սանրվածքները և, որ ամենակարևորն է նրանք սիրում են միմյանց, իսկ եթե մենք հիշենք աստվածաշնչյան խոսքը, որտեղ գրված է, որ սերը չի նախանձում, կհասկանանք, որ երկվորյակները պարզապես չեն կարող նախանձել միմյանց։