Դժվարին կյանք ապրեց Վահան Տերյանը, կյանքից հեռացավ շատ անժամանակ, բայց հայ քնարերգությանը հաղորդեց մի այնպիսի թարմ շունչ, որ անհնարին է պատկերացնել իր և հետագա ժամանակների հայ պոեզիան առանց նրա լուսավոր ներկայության։ Տերյանն անփոխարինելի է նաև նրանով, որ առաջին իսկ գրքով ստեղծեց հետևորդների մի մեծ խումբ, որի ներկայացուցիչները ձևավորեցին Վահան Տերյանի գրական դպրոցը։ Գեղարվեստական ճանապարհ բաց անող այդպիսի մշակութային առաքելություն շատ քչերին է վիճակվում։ Ահա այդ քչերից մեկը Վահան Տերյանն է։ Ծնվել է Ախալքալաքի Գանձա գյուղում՝ հոգևորականի ընտանիքում։ 1897 թվականին Տերյանը մեկնում է Թիֆլիս, ուր սովորում էին այդ ժամանակ իր ավագ եղբայրները։ Եղբայրների մոտ ապագա բանաստեղծը սովորում է ռուսերեն ու պատրաստվում ընդունվելու Մոսկվայի Լազարյան ճեմարան։ 1899 թվականին
Տերյանը
ընդունվում
է
Լազարյան
ճեմարան,
ուր
ծանոթանում
է
Ալեքսանդր Մյասնիկյանի, Պողոս Մակինցյանի, Ցոլակ Խանզադյանի և այլ՝ ապագայում
հայտնի
դարձած
անձնավորությունների
հետ։
Ավարտում
է
Լազարյան
ճեմարանը
1906 թվականին,
այնուհետև
ընդունվում
Մոսկվայի համալսարան, որից կարճ ժամանակ հետո ձերբակալվում է հեղափոխական գործունեության համար ու նետվում Մոսկվայի Բուտիրկա բանտը։
1908 թվականին Թիֆլիսում լույս է տեսնում Տերյանի ստեղծագործությունների «Մթնշաղի անուրջներ» ժողովածուն, որը շատ ջերմ է ընդունվում՝ թե՛ ընթերցողների, և թե՛ քննադատների կողմից։ 1915 թվականին «Մշակ» թերթում հրատարակվում է բանաստեղծի հայրենասիրական բանաստեղծությունների «Երկիր Նաիրի» շարքը։
1912 թվականին հիմնադրում է «Պանթեոն» հրատարակչությունը և ծավալում գրահրատարակչական, թարգմանական լայն գործողություն։
1915-1916 թվականներին Տերյանը մասնակցում է Վալերի Բրյուսովի և Մաքսիմ Գորկու կազմած ու խմբագրած «Հայաստանի պոեզիան» և «Հայ գրականության ժողովածու» գրքերի ստեղծման աշխատանքներին։ Հայերենից ռուսերեն է թարգմանում Գաբրիել Սունդուկյանի «Պեպո»-ն, Րաֆֆու «Կայծեր»-ի առաջին հատորը, Շիրվանզադեի
«Չար ոգի»-ն։
1916 թվականին երևում են Վահանի կրծքում բուն դրած թոքախտի նշանները։ Գալիս է Կովկաս բժշկվելու, բայց փետրվարյան հեղափոխությունը դրդում է նրան թողնել բժշկվելը և գնալ Պետերբուրգ։ Խորհրդային իշխանության հաստատման առաջին իսկ օրերից դառնում է Ստալինի մոտիկ աշխատակիցը։ [1]
1917 թվականի հոկտեմբերին Տերյանը ակտիվորեն մասնակցում է բոլշևիկյան հեղափոխությանը և այն հաջորդած քաղաքացիական պատերազմին։ Լենինի ստորագրությամբ
մանդատով
մասնակցում
է
Բրեստի խաղաղ պայմանագրի ստորագրմանը։ 1919 թվականին Տերյանը՝ լինելով Համառուսական Կենտրոնական Գործկոմի անդամ, առաջադրանք է ստանում մեկնել Թուրքիա,
սակայն
ծանր
հիվանդության
պատճառով
ստիպված
է
լինում
մնալ
Օրենբուրգում,
ուր
և
վախճանվում
է
1920 թվականի
հունվարի
7-ին
ընդամենը
35 տարեկան
հասակում։
Ես Տերյանից սովորեցի ամեն ինչում տեսնել գեղեցիկը և գնահատել։ Սովորեցի տարբեր
երևույթներին վերաբերվել ավելի քնքշորեն ու նուրբ։ Տերյանը կարողանում է անգամ այն
թախծոտ ու տխուր աշունը, անգամ մթնշաղը այնպես ներկայացնել, որ ակամայից սկում ես սիրել
դրանք՝ հիշելով նրա բանաստեղծությունները։ Նրա այդ հրաշք ստեղծագործությունները հուզում
և երազանքների գիրկն են գցում անգամ ամենասառնասիրտ մարդուն։ Վահան Տերյանի հայրենասիրական
բանաստեղծությունները յուրաքանչյուր հայի մեջ արթնացնում են սեր հայրենիքի նկատմամբ,
հայրենիքը պաշտպանելու և ծաղկացնելու տենչանք։ Բացի այդ նրա «Հոգևոր Հայաստանը»-ը ստեղծագործությունը
կարդալուց հետո իմ մեջ արթնացավ հայրենիքը գեղեցիկ ու զարգացած տեսնելու հույսը։ Այդ
ստեղծագործությունը յուրաքանչյուր հայի մեջ արթնացնում է վստահություն սեփական ուժերի
նկատմամբ և անկախ Հայաստանի ներկայիս վիճակի մենք փորձում ենք ամեն բան անել հոգևոր
Հայաստան ունենալու համար։ Նրա հայրենասիրական ստեղծագործությունները համախմբում են
ամբողջ աշխարհի հայությանը և հորդորում, որ անկախ նրանից, թե որ երկրում ենք գտնվում,
անկախ կառավարության վերաբերմունքից ժողովրդին սիրենք մեր հայրենիքը և միահամուռ ուժերով
տանենք այն դեպի վերելք։
Աղբյուր՝ Վիքիպեդիա ազատ հանրագիտարան
Комментариев нет:
Отправить комментарий