ՇՈՒԿԱՅԱԿԱՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԹԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Ջ.Մ.Քեյնսը գտնում էր, որ Շուկայական տնտեսությունը չի կարող ինքնուրույն գործել: Տնտեսական քաղաքականությունը պետության կողմից կիրառվող այնպիսի միջոցառումների ամբողջություն է, որն ուղղված է այնպիսի անկախ փոփոխությունների կարգավորմանը, ինչպիսիք են կապիտալի սահմանային արտադրողականությունը, տոկոսի նորման և դրանց միջոցով զբաղվածության և ԱԵ-ի կարգավորմանը: Քեյնսը առաջնությունը տալիս էր դրամավարկային և հարկաբյուջետային քաղաքականությանը:

Ըստ Օյկենի` տնտեսական քաղաքականությունը պետության  կողմից կիրառվող այն միջոցառումների և եղանակների ամբողջությունն է, որն ուղղված է տնտեսական պրոցեսների (գործընթացների) կարգավորմանը:

 

 

Շուկայի անկատարությունը (ֆիասկոն)և տնտեսության պետական կարգավորման անհրաժեշտությունը

 

Շուկայական տնտեսական համակարգը իր դրական հատկանիշներով հանդերձ ունի նաև թերի կողմեր կամ անկատարություններ: Շուկայական ինքնակարգավորման մեխանիզմը երբեմն ձախողումներ է առաջացնում երկրի էկոնոմիկայում: Այդ ձախողումը կամ ֆիասկոն դրսևորվում է հետևյալ կերպով`

1.   Շուկան չի կարող ստեղծել հասարակական բարիքներ և դրանցով բավարարել երկրի կարիքներն ու պահանջմունքները:

Օրինակ՝ չի կարող ապահովել ժողովրդի կարգապահության հարցը, չի կարող զբաղվել պետության անվտանգությունով և այլն։

2.   Շուկան հաշվի չի առնում տնտեսության վրա արտադրական արտաքին ազդակները:

Օրինակ, ամեն ապրանք ունի իր ինքնարժեքը, անկախ այն բանից, թե ինչպիսի ինքնարժեք ունի արտամուծված նույն ապրանքը։

3.   Շուկան չի կարող կատարյալ տեղեկատվություն հաղորդել գնորդների և վաճառողների մասին:

Տեղեկատվական պարտականությունները ընդհանրապես կապ չունեն շուկայական ոլորտի հետ, այդ հարցերի լուծման համար պատասխանատու են պետական, կամ ոչ պետական, կամ հասարակական, սոցիաական հարցերով զբաղվող կազմակերպությունները։

4.   Շուկան անխուսափելիորեն հանգեցնում է տնտեսության մոնոպոլացման երևույթները: Ինչը և նորմալ պետություններում կանխվում է պետական համապատասխան մարմինների կողմից։ Սակայն հետամնաց երկրներում դա հաճախ դառնում է մի քանի հոգու հաջողված որս։ Այդ որսը հարստացնում է մի քանիսին և խափանում է երկրի շուկայական զարգացումը։

5.   Շուկան չի կարող լուծել հասարակության զարգացման սոցիալական բնույթի պրոբլեմները և ապահովել բնակչության սոցիալական պաշտպանվածությունը: Այսպիսի թերությունների հետևանքով պետությունը որոշակի միջամտություն է իրացնում`

1.Հասարակական բարիքների արտադրության ոլորտում: Դրանք այն բարիքներն են, որոնք ստեղծվում ու մատուցվում են պետության կողմից և տրամադրվում են մարդկանց, հիմնականում, անվճար ձևով: Հասարակության բարիքները, այլ կերպ կոչվում են նաև պետական բարիքներ: Հասարակության բարիքները համարվում են երկրի պաշտպանության` անվտանգության ապահովումը, պետության կառուցվածքը, հասարակության  կարգի պահպանումը, ճանապարհի լուսավորվածությունը և այլն: Նշված բարիքները կարող են ստեղծվել միայն պետության կողմից։ Հասարակության բարիքները ունեն 2 կարևոր հատկանիշներ`                                             

• Դրանք հիմնականում տրամադրվում են անվճար կերպով, այսինքն վաճառքի կամ փոխանակության չեն ենթարկվում, հետևաբար ապրանք չեն հանդիսանում:          

• Դրանք հիմնականում սպառվում են համատեղ կարգով, որովհետև դրանք չեն կարող անհատապես տրամադրվել հասարակության որևէ անդամի և հնարավոր չէ որոշել, թե ով որքանով է օգտվել տվյալ բարիքներից:

2.Շուկայական տեղեկատվությունը, որը մասնավորապես վերաբերվում է ֆիրմաների կողմից կեղծ գովազդները կանխելուն:                                                                                        

3.Շուկայի արտադրության բացասական էֆեկտների հետ պետության պայքարը, որը իրացվում է ինչպես ուղղակի` վարչական, այնպես էլ անուղղակի տնտեսական լծակների միջոցով` հարկաբյուջետային քաղաքականության, դրամավարկային քաղաքականության:

4.Պետության պայքարը մոնոպոլացման երևույթների դեմ, որպեսզի հնարավորին լավ ապահովվի մրցունակության կանոնները:

5.Պետությունը իրականացնում է նաև միջոցառումներ էկոլոգիական հավասարակշռությունը վերականգնելու համար:

ԻՆՉՊԵՍ ԿՏՆՕՐԻՆԵԻ ԻՄ ԱՌԱՋԻՆ ՄԻԼԻՈՆԸ

Առաջին միլիոնը նախ պետք է վաստակել, քանի որ բոլորս էլ գիտենք , որ միլիոնները երկնքից ցած չեն թափվում, որպեսզի մենք դրանք տնօրինենք։ Հաջորդ հարցը, որ ինձ հուզում է միլիոնի վերաբերյալ հետևյալն է՝ այդ միլիոնը դրամ է, թե՞ դոլար։ Ես չգիտեմ խոսքը գնում է միլիոն դրամի, թե՞ դոլարի մասին։
Քանի որ պատրաստվում եմ մշակել մի պլան, որը կօգնի ինձ վաստակել առաջին միլիոնը, ես սկզբում կդիտարկեմ միլիոն դրամ տարբերակը, այնուհետև կփորձեմ միլիոն դրամի ներդրումով հասնել միլիոն դոլարի, հետո նոր տնօրինել միլիոն դոլարը։ Մեծ երազանքների հասնելու համար պետք է կազմել ճշտգրիտ պլաններ, հնարավորինս զերծ մնալ ռիսկային գործոններից և հաշվի չառնելով ճանապարհին հանդիպած դժվարություններն ու խոչընդոտները, ամեն կերպ հասնել նպատակին։
Սկզբի համար պետք է մտածել մի փոքրիկ բիզնես ծրագիր, որը կօգնի ինձ ունենալ առաջին եկամուտը։ Այս աշխարհը այնքան էլ բարեհամբյուր չէ բիզնեսմենների հանդեպ՝ հատկապես Հայաստանի պայմաններում։ Այդ իսկ պատճառով օգտագործելով իմ նախասիրությունները ես կմշակեմ երեխաների մտավոր կարողությունները զարգացնող խաղի պլան, պայմանագիր կկնքեմ մանկապարտեզների տնօրենների հետ այդ խաղը իրացնելու համար։ Այդ պայմանագիրը կլինի փոխշահավետ։ Երեխաների ծնողները դեմ չեն լինի մի փոքր ներդրում կատարել իրենց երեխաների մտավոր կարողությունները զարգացնելու համար։ Հայաստանում շատ վառ է արտահայտված ծնողի սերը երեխայի հանդեպ և դա այն ոլորտն է երբ ծնողը ոչինչ չի խնայում երեխայի մտավոր ունակությունները զարգացնելու համար։ Հասկանում եմ, որ հայաստանի 70%-ից ավելին ունի ֆինանսական խնդիրներ, այդ պատճառով էլ  խաղը պետք է լինի մատչելի և ծնողի գրպանին հարմար։ Պետք է ունենա ցածր ինքնարժեք և բարձր արդյունքներ։ Խաղի մանրամասներին չեմ պատրաստվում ծանոթացնել, որովհետև դա իմ անձնական երազանքն է և չեմ ցանկանում, որ իմ հեղինակային իրավունքները ոտնահարված լինեն։ Երևանում կա 162 մանկապարտեզ, որտեղ հաճախում են մոտ 28․000 երեխա։ Եթե հաշվի առնենք, որ 28․000-ից 25.000- ը կգնի, ապա միլիոն դրամ եկամուտ ստանալու համար ինձ պետք կլինի ամեն երեխայից ունենալ ընդամենը 40 դրամ եկամուտ։ Քանի որ պայմանագիրը պետք է լինի փոխշահավետ ես իմ խաղի ինքնարժեքին կավելացնեմ 100 դրամ, որից 50%-ը կթողնեմ մանկապարտեզների տնօրեններին, իսկ մյուս 50-ը կվերձնեմ ինձ։
Այսպիսով, եթե նկատեցիք, ես վաստակեցի 1.250.000 դրամ։ Հիմա ժամանակն է տնօրինել այդ գումարը։ Քանի որ ես դեռ անչափահաս եմ, գտնվում եմ ծնողներիս խնամքի տակ, չունեմ ամսական ծախսեր և կարիգ ունեմ ամեն օր զբաղվել իմ դասերով։ Դրա համար ինձ պետք է, որ այսուհետ գումարները աշխատեն ինձ համար, այլ ոչ թե ես գումարի համար։ Ես պատրաստվում եմ գնել մեքենա, որը վարձով կհանձնեմ տաքսի ծառայությանը։ Տաքսի ծառայությունը ինձ պետք է վճարի օրական 5000 դրամ։ Նման դեպքերում,  վարձակալության վերաբերյալ պայմանագրում, անպայման նշվում է, որ տաքսի ծառայությունը պարտավոր է ապահովագրել մեքենան, և հոգալ մեքենայի համար պահանջվող ծախսերը։ Իհարկե, ես քաջ գիտակցում եմ, որ 1.250․000 շատ քիչ է մեքենա գնելու համար։ Ես պատրաստվում եմ մեքենայի գնման համար տրամադրել 5000 ԱՄՆ դոլար, որը համարժեք է 2.400.000-ի։ Ես պատրաստվում եմ բանկից վարկով վերցնել 1.150․000 դրամ, որպեսզի կարողանամ գնել իմ նախատեսած մեքենան։ Օգտագործելով ինտերնետային անուիտետ հաշվիչը, պարզ է դառնում, որ ես բանկին պետք է  9 ամիս շարունակ վճարեմ ամսեկան  138.100 դրամ։ Քանի որ մեքենան ինձ տալիս է ամսեկան 150.000 դրամ եկամուտ, հետևաբար ես ունեմ ամսեկան 11․900 դրամ ավելորդ գումար, որը կհավաքեմ ապագա ներդրումների համար։

9 ամիս անց ստացվում է, որ ես ունեմ մեքենա և 107.100 դրամ գումար։

Ես շարունակում եմ զբաղվել իմ ուսման հարցերով իսկ իմ գումարները շարունակում են աշխատել ինձ համար։
ԵՎս մեկ տարի և ես արդեն ունեմ 1.907․100 դրամ (12*150.000+107.100) և մեքենա։ Ես կգնեմ ևս մեկ մեքենա, նորից 2.400.000 դրամ արժողությամբ։ Ես այդ գումարից պակասող 492.900 դրամը նորից բանկից վարկով կվերցնեմ։ Այդ երկու մեքենաներից ստացված եկամտով, այդ վարկը կարող եմ մարել 2 ամսում։ Վարկը մարելուց հետո ինձ մոտ կմնա 107.000 դրամ։ Հիմա ես ունեմ 2 մեքենա և 107.000 դրամ։Իմ երկու մեքենաների ամսեկան եկամուտը կազմում է 300.000 դրամ։ Դա նշանակում է, որ ես 8 ամիս անց կարող եմ գնել ևս մեկ՝ նույն արժողությամբ մեքենա։ Այս անգամ ես արդեն ունեմ 3 մեքենա և 107.000 դրամ։ Իմ 3 մեքենաները ինձ տալիս են ամսեկան 450.000 դրամ եկամուտ։ Եվ այս սկզբունքով ես կշարունակեմ, մինչև նվաճեմ իմ մշակած բիզնես ծրագրի առաջին կետը։
Իմ մշակած բիզնես ծրագրի առաջին նվաճման պայմանը այն է, որ  պետք է  կարողանամ ձեռք բերել 10 մեքենա։ Իմ հաշվարկած տարբերակով, դրա համար ինձանից կպահանջվի 4տարի և 3ամիս։ Այսքան կարճ ժամկետում ես արդեն ունեմ 10 մեքենա և 457․000 դրամ։ ՈՒնեմ նաև ամսեկան 1.400.000 դրամ եկամուտ։
Ես այդ ժամանակ պետք է որ լինեմ բարձրագույն ուսումնական հաստատության 2-րդ կուրսի ուսանողուհի։ Ես առաջվա պես կարիք չունեմ օգտվել իմ բիզնեսի եկամուտից, քանի որ դեռ ընտանիքս է հոգում իմ կարիքները։
Իմ բիզնես ծրագրի հաջորդ նվաճումը պետք է լինի կես միլիոն դոլարը։ Այդ գումարը կուտակելու համար ինձանից կպահանջվեն 15 երկար ու ձիգ տարիներ։ Իմ մեքենաներից տրվող եկամուտը, 15 տարվա ընթացքում, ինձ կբերի 252.457.000դրամ(որը համարժեք է  525.000 դոլարի)։
Ես հիմա չեմ ասում, որ այդ՝ 15 տարի օգտագործված մեքենաները, կարելի է վաճառել և ինչ որ գումար ձեռք բերել։ Ես այդ հարցին չեմ անրադառնում։ Վերցնում եմ իմ 525.000 դոլարը և շարժվում իմ նպատակի հետքերով։
Ես արդեն իմ բիզնես ծրագրին նվիրել եմ 19 տարի։ Այժմ 33 տարեկան եմ, ունեմ ընտանիք, երեխաներ և իհարկե ծախսեր։ Արդեն վաղուց հույս չեմ կարող դնել ծնողներիս եկամուտներին։ Սակայն չեմ էլ  պատրաստվում հրաժարվել իմ մեկ միլիոն դոլարին հասնելու ծրագրից։
Բարձրագույն ուսումնական հաստատությունը ավարտելուց հետո, ես մշակեցի մի պլան, որով պետք է ունենամ ֆինանսական անկախություն և հոգամ իմ և ընտանիքիս ծախսերը։ Այդ ծրագիրը իր մեջ ներառում է իմ նախասիրությունները, կարողությունները և երազանքների մի մասը։
Ես հիմնադրեցի կիրառական հոգեբանության կենտրոն, որտեղ աշխատանքի եմ վերցրել խելացի և բանիմաց մասնագետների։ Այդ կենտրոնում պարբերաբար անցկացվում են Հայաստանի հոգեբանների  վերապատրաստման դասընթացներ, թրեյնինգներ, բիզնես թրեյնինգներ, հոգեբանական ծառայություններ և այլն։ Այս կենտրոնը իմ երազանքների մի մասի իրականացումն էր։ Քանի որ ողջ կյանքում ունեցել եմ նպատակ՝ օգնել մարդկանց։ Այստեղ ես կարողանում եմ օգնել կարիքավոր այցելուներին։ Այստեղ հնարավոր է մարդկանց ազատել զանազան ճնշող գործոններից և օգնել, որպեսզի նրանք կյանքին նայեն այլ աչքերով, հասկանան, որ կյանքը այնքան հիասքանչ է։  Եվ վերջապես, օգնել, որպեսզի մարդիկ իրենց երջանիկ զգան։
Այս կենտրոնի ֆինանսական միջոցները լիովին բավականեցնում են իմ ընտանիքի և իմ պահանջներին։ Ես կարողանում եմ ապրել լիարժեք կյանքով և անգամ ֆինանսներ տրամադրել ընտանեկան հաճույքների և ժամանցի համար։
Անրադառնամ իմ 525.000 դոլարին։ Իմ պլանի հաջորդ փուլում ես ներդրում կկատարեմ անշարժ գույքի ոլորտում։ Հաշվի առնելով այսօրվա անշարժ գույքի առք ու վաճառքի և վարձակալության գները, ես այդ գումարով կարող եմ գնել հինգ բնակարաններ, որոնք գտնվում են փոքր կենտրոնում և դրանք հանձնել վարձակալության։ Նմանատիպ բնակարանները վարձակալության են հանձնում միջինը 800 ԱՄՆ դոլարով։ Այսպիսով, մյուս կես միլիոն դոլարը վաստակելու համար ինձանից պահանջվեցին 11 երկար տարիներ։ Այժմ բնակարանների վարձակալությունից հավաքված եկամուտը կազմում է 528.000 դոլար։ Ես դրանցով նույնպես ներդրում կատարեցի՝ գնեցի ևս 5 բնակարան փոքր կենտրոնում։
Վերջապես, ես հասա այն միլիոնին, որին սպասել էի 30 տարի։ Այ՛ո, ցանկացած մեծ ծրագիր, իր ետևում ունի մեծ երազանք, մեծ նպատակ։ Ես ամբողջ կյանքում երազել եմ ունենալ մի այնպիսի ներդրում, որի եկամուտը կարող է բազմաթիվ սոված մանուկների և ծերերի կերակրել։ Ես միշտ երազել եմ թողնել իմ զավակներին այնպիսի պատկառելի ժառանգություն, որի միջոցով նրանք նույնպես կարողանան դառնալ բարեգործներ։
Բարեգործություն բառը այնքան փոքր ու ճղճիմ է, որպեսզի բացատրի այն զգացումները, որը մարդն ունենում է ինչ որ մեկին օգնելու պահին։ Այնքան հրաշալի է դառնալ ինչ որ մեկի աղոթքի պատասխանը, դառնալ Աստծո ձեռքերն ու ոտքերը այս երկրի վրա։
Կար ժամանակ, երբ ես տեսնում էի հիվանդ մարդկանց, որոնց դեղ է հարկավոր, բայց ֆինանսական ծանր պայմանների պատճառով  չէին կարող այն գնել,
տեսնում էի մարդկանց, ովքեր  անճարությունից գլուխը կորցրած ելք էին փնտրում երեխային, մորը կամ կնոջը վիրահատության տանելու համար։ Տեսնում էի, թե ինչպես են ծեր տատիկը, կամ պապիկը նայում, խանութում առատորեն լցված մթերքներին, սակայն միայն մի փոքրիկ հաց ձեռքին տուն վերադառնում։ Տեսնում էի փոքրիկների, որոնք լացում էին, կոնֆետ, խաղալիք ուզում, սակայն մայրը մանրադրամները հաշվելուց հետո գրկում էր փոքրիկին և ․․․․ Տեսնում էի մանկատան երեխաներին, որոնք այնքան են ուզում տուն գնալ՝ իրենց մայրիկի հետ ապրել, սակայն մայրերը գերադասել էին այդ ճանապարհով փրկել իրենց երեխաների գոյությունը․ չ՞է որ տանը երեխաներին կերակրելու կամ տաքացնելու ոչ մի միջոց չկա։ Այսպիսի անհաշվելի իրավիճակներ են եկել ու նետի պես խրվել իմ սրտի մեջ։ Հնարավորության դեպքում ինչ որ բանով փորձել եմ օգնել, սակայն, քիչ էր, դա շատ քիչ էր, որպեսզի մեղմեր սրտիս ցավը։ Ամեն մանուկի ժպիտը, ամեն մարդու շնորհակալությունը ավելի մեծ ցանկություն էր առաջացնում հասնել շատերին։
Երբ լռության մեջ փորձում էի խորհել ինչ որ բանի շուրջ, հանկարծ, նորից ու նորից լսվում էր սրտիս ձայնը․ «Քիչ է, շատ քիչ է»։ Այս ձայնը ինձ սովորեցրեց ունենալ շատերին հասնելու նպատակ և ուժ տվեց այն իրագործելու համար։  Ես պլանավորեցի այս ամենը իմ մեծ երազանքին հասնելու համար, փորձելով այնպես անել, որ իմ ընտանիքի կողքին գտնվեմ, հոգ տանեմ ընտանիքիս անդամների համար, և ոչ թե ես աշխատեմ կամ ստրկանամ այն գումարին, որը այնքան ինձ պետք էր երազանքներս իրականացնելու համար, այլ այդ գումարներին դարձնեմ ինձ ծառայող ստրուկներ։ Դրանք պետք է աշխատեն ինձ և, իհարկե, մարդկանց երջանկացնելու  համար։   Այ՛ո, 30 երկար ու ձիգ տարիներ ես  համբերատար սպասեցի։ Բայց հիմա ես երջանիկ եմ։ Հիմա մեր երկրում նույնպես կլինի բարեգործական հիվանդանոց և ես ողջ խստությամբ կհետևեմ, որպեսզի ֆինանսների պատճառով ոչ մի հիվանդ չանտեսվի։
Կիրականացնեմ բարեգործական ծրագրեր, որոնց շնորհիվ ընտանիքները ունենան գումար վաստակելու հնարավորություն։ Կօգնեմ ծնողներին, իրենց երեխաներին մանկատներից տուն վերադարձնել, իսկ ծերերի համար կլինեն կտրոնով հատկացվող սննդի պաշարներ։ Ես 45 տարեկան եմ և իմ աչքերով տեսնում եմ այս ամեն բարիքը, որը բուժում է իմ սրտի՝ տարիներ շարունակ կուտակված ցավը։ Այ՛ո, միլիոն դոլարը ճիշտ մարդկանց ձեռքում կարող է մեծ օրհնություն դառնալ բազմաթիվ մարդկանց և ընտանիքների համար, կարող է բազմաթիվ կյանքեր փրկել ահասարսուռ հիվանդությունների ճիրաններից։ Թող այս աշխարհում բազմաթիվ միլիոն դոլարներ ծառայեն՝ մարդկանց դեմքին ժպիտ, սրտին թեթևություն, մարմնին առողջություն, ընտանիքին երջանկություն պարգևելու համար։

 

ՊԱՀԱՆՋԱՐԿ ԵՎ ԱՌԱՋԱՐԿ

Պահանջարկը ապրանքների և ծառայությունների նկատմամբ սպառողների գնողունակությունն է։ Ապրանքի գնի բարձրացման հետ նվազում է այդ ապրանքի պահանջարկը, իսկ գնի նվազումը հանգեցնում պահանջարկի մեծացմանը։

Այսինքն, եթե բարձրանա որևէ ապրանքի գին, պահանջարկը անխուսափելիորեն կնվազի, քանի որ կնվազի սպառողի գնողունակությունը։

Օրինակ՝ այն երկրներում որտեղ խմելու ջուրը վաճառվում է բարձրանում է ջրի գինը։ Դրա հետևանքով նվազում է նաև նրա պահանջարկը։ Մարդկանց գնողունակությունը մնում է անփոփոխ և նրանք ստիպված են տնտեսել՝ նվազեցնելով իրենց օրական խմելու ջրի քանակը։ Եթե խմելու ջրի գինը նվազում է, ապա մարդիկ ավելի շատ են գնում և խմում ջուր։  Դիտարկենք մեկ այլ օրինակ՝  բժիշկը ստանում է 500 դոլար աշխատավարձ և ամեն օր տուն գնալուց գնում է 3 շիշ ջուր։ Երկրում ինչ-որ վիրուսի համաճարակ է սկսվում և բժշկի աշխատավարձը դառնում է 1000 դոլար։ Բնականաբար նա արդեն տուն գնալուց կգնի ավելի շատ ջուր օրինակ՝ 5 շիշ։ Եթե երկրի բնակչության առողջական վիճակը գտնվի շատ լավ վիճակում և բժշկի աշխատվարձը նվազի, նա կգնի ավելի քիչ ջուր և ջրի պահանջարկը բնականաբար կնվազի։

Պահանջարկի փոփոխության պատճառ կարող են լինել նաև ոչ գնային գործոններ։ Oրինակ՝ սպառողական ճաշակի փոփոխությունը, գնորդների քանակը, սպասումների փոփոխությունը և այլն։

Օրինակ՝  նվազել է սովորական համակարգիչների պահանջարկը քանի որ սպառողների ճաշակը փոխվել է։ Մարդիկ նախընտրում են ավելի փոքր, հարմարավետ և ժամանակակից գործիքներ, օրինակ՝ պլանշետներ։ Կամ նվազել է գրքերի պահանջարկը, որովհետև մարդիկ նախընտրում են դրանք ընթերցել օնլայն տարբերակով։ Այստեղ փոխվում սպառողների ճաշակը և մենք տեսնում ենք միմյանց փոխարինող ապրանքների օրինակներ։

Գնորդների քանակը նույնպես կապ ունի։ Օրինակ՝ Քաջարանի բնակչությունը, որը զբաղվում էր հողագործությամբ ինչ-ինչ պատճառներով արտագաղթում է։ Այս դեպքում բնականաբար նվազում է թունաքիմիկատների պահանջարկը, որոնք օգնում էին պայքարել այն վնասատուների դեմ, որոնք վնասում էին հողը։ Սակայն ցավոք սրտի այս դեպքում թունաքիմիկատները չօգնեցին Քաջարանի բնակչությանը պայքարել վնասատուների դեմ և նրանք ստիպված արտագաղթեցին, որովհետև այն հողը, որի մշակմամբ նրանք զբաղվում էին արդեն չկար։ Վնասատուներին հաջողվել էր ամբողջությամբ վերացնել այն և ոչ մի թունաքիմիկատ չէի կարող պաշտպանել հողը վնասատուներից։

Կան նաև միմյանց փոխլրացնող ապրանքներ։ Այսինքն մի ապրանքի գնի փոփոխությունը ազդում է մյուս ապրանքի պահանջարկի վրա։ Օրինակ՝ հեռախոսը չի կարող աշխատել առանց քարտի։ Սովորական հեռախոսը արժե 200 դոլար։ Եթե հեռախոսի քարտի գինը բարձրանա և դառնա, օրինակ 500 դոլար, բնականաբար տեղի կունենա հեռախոսի պահանջարկի կտրուկ նվազում։

Պահանջարկի առաձգականությունը գնի փոփոխության ազդեցության աստիճանն է պահանջարկի մեծության վրա։

Պահանջարկը լինում է առաձգական, ոչ առաձգական և միավոր առաձգական։

Օրինակ՝ ձմռանը բանջարեղենի գինը աճում է 50%-ով։ Բնականաբար գնի այդ փոփոխությունը ազդում է նրա պահանջարկի վրա և եթե ամռանը վաճառվում էր, օրինակ, 100կգ  լոլիկ, ձմռանը վաճառվում է 30կգ։ Այստեղ լոլիկի պահանջարկը առաձգական է, որովհետև նրա գնի բարձրացումը ազդում է պահանջարկի վրա։

Առաջարկը բարիքի այն քանակությունն է, որն արտադրողը ցանկանում է և կարող է արտադրել, ներկայացնելով վաճառքի՝ շուկայական գնի պայմաններում։

Բարիքի գնի աճի պայմաններում մեծանում է դրա առաջարկը, իսկ նվազման պարագայում՝ նվազում։

Օրինակ՝ կաթնամթերքի գինը նվազում է 50%-ով։ Բնականաբար կաթնամթերքի պահանջարկը մեծանում է և առաջարկը նվազում։ Եթե այդ նույն կերպով կաթնամթերքի  գինը բարձրանա 50%-ով, ապա բնականաբար դրա պահանջարկը կնվազի և առաջարկը կմեծանա, որովհետև արդեն ձեռնտու կլինի կաթնամթերք  վաճառելը։

Առաջարկը կարող է նաև փոփոխվել ոչ գնային գործոնների ազդեցությամբ։ Դրանք են՝ բնական գործոններ՝ արտակարգ իրավիճակներ, տեխնոլոգիաներ, հարկեր և դոտացիաներ, արտաքին ազդեցություններ կամ այլ ապրանքների գներ և այլն։

Արտակարգ իրավիճակների ժամանակ, օրինակ, դիտարկենք բնական աղետների իրավիճակները, կտրուկ նվազում է թղթադրամի և թանկարժեք իրերի պահանջարկը։ Փոխարենը աճում է սննդի, հագուստի և դեղորայքի պահանջարկը։ Բնականաբար հագուստ, դեղորայք, սնունդ արտադրող ձեռնարկությունները կփորձեն ավելի շատ ապրանք առաջարկել քան, օրինակ, զարդեր առաջարկով ձեռնարկությունները։

Այն ինչը պետությունը վերցնում է ձեռնարկություններից կոչվում է հարկ, իսկ այն ինչը պետությունը տալիս է ձեռնարկություններին կոչվում է դոտացիա։  Օրինակ՝ Հայաստանում գյուղացին իր ստացած բերքի մեծ մասը տալիս է պետությանը, որպես հարկ։ Եթե օրերից մի օր եղանակը բարենպաստ չի լինում և գյուղացու բերքը դրանից տուժում է, ապա պետությունը պետք է հատկացնի որոշակի գումար տվյալ գյուղացուն։ Իհարկե դա հարց է, թե պետությունը ինչքանով է գումար հատկացնում կամ ընդհանրապես հատկացնում է, թե ոչ, բայց այնուամենայնիվ այս դեպքն էլ կոչվում է դոտացիա։

Դիատարկենք մեկ այլ օրինակ։ Կաթի գործարանը, որից օգտվում էր պաղպաղակ արտադրող գործարանը որոշում է 40%-ով թանկացնել կաթը։ Բնականաբար պաղպաղակ արտադրող գործարանը, որի գնողունակությունը մնացել է անփոփոխ կգնի ավելի քիչ կաթ և կարտադրի ավելի քիչ պաղպաղակ։ Սա նշանակում է, որ ռեսուրսների գնի բարձրացումը ազդում է ապրանքների առաջարկի վրա։

Առաջարկի առաձգականությունը գնի փոփոխության ազդեցությունն է առաջարկի մեծության վրա։ Առաջարկի առաձգականության տեսակնենր են՝ առաձգական, միավոր առանձգական և ոչ առանձգական։

Երբ առաջարկը և պահանջարկը հավասարվում են, ձևավորվում է հավասարակշռության գին: Գինն ունի հավասարակշռվելու գործառույթ: Օրինակ՝ շոկոլադի գործարանը մեկ ամսվա ընթացքում արտադրել է 500 սալիկ շոկոլադ և նույնքան էլ սպառել է։