Բարիքները մարդու պահանջմունքների բավարարման ու օգտակարության ստացմանն ուղղված միջոցներն են։ Քանի որ մարդիկ ունեն անսահմանափակ պահանջմունքներ, իսկ բարիքները սահմանափակ են, տնտեսագիտության խնդիրն է հնարավորինս ռացիոնալ օգտագործել այդ բարիքները, որպեսզի առավելագույնս բավարարվի մարդկանց պահանջմունքները։
Բարիքները լինում են նյութական և ոչ նյութական։
Նյութական բարիքները շոշափելի են․ օրինակ՝ օդը, ջուրը, բույսերը, կենդանական աշխարհը և այլն։
Նյութական բարիքները լինում են ձեռակերտ և ոչ ձեռակերտ։ Ոչ ձեռակերտ բարիքները այն բարիքներն են, որոնք չեն ստեղծել մարդիկ, այլ մարդկանց տրված է եղել ի վերուստ։ Այդպիսիք են՝ հողը, օդը, ջուրը։ Իսկ ձեռակերտ բարիքները ստեղծել են մարդիկ՝ օգտվելով ոչ ձեռակերտ բարիքներց։ Այդպիսիք են՝ շենքերը, հագուստները, կահույքը և այլն։
Ոչ նյութական բարիքները այն բարիքներն են, որոնք շոշափելի չեն՝ աննյութական են, բայց բավարարում են մարդկանց չափազանց կարևոր պահանջմունքները։ Այդպիսի բարիքներ են, օրինակ, գիտությունը, մշակույթը, առողջապահությունը և այլն։
Ըստ արդյունքների սահմանափակության տարբերում են տնտեսական և ոչ տնտեսական բարիքներ։
Տնտեսական են կոչվում այն բարիքները, որոնց սպառման շրջանակները սահմանափակ են։ Այդպիսին են օրինակ հագուստը, սնունդը, բնակարանը և այլն։
Ոչ տնտեսական են այն բարիքները, որոնց սպառման շրջանակները անսահմանափակ են։ Օրինակ ոչ տնտեսական բարիքներ են օդը, ջուրը և այլն։ Սակայն վերջին ժամանակներում ինչպես երևում է և օդը, և ջուրը սկսել են վերածվել տնտեսական բարիքների։ Խմելու ջրերի պաշարները գնալով ավելի են սահմանափակվում, իսկ պաշտոնական տվյալներով այն օդը, որը մենք շնչում ենք պարունակում է մոտավորապես 21% թթվածին, բայց վերջին ժամանակներում տարբեր գործարանների արտանետած թափոնների պատճառով վստահ եմ, որ այդ քանակը զգալիորեն նվազել է, իսկ թունավոր գազերի քանակը օդում՝ ավելացել։
Տարբերում ենք նաև անձնական, հասարակական և արտադրական բարիքներ։
Անձնական բարիքները այն բարիքներն են, որոնք սպառվում են անհատ քաղաքացիների կողմից, որոնց համար նրանք վճարում են՝ ըստ օգտակարության աստիճանի։
Հասարակական բարիքները հնարավոր չէ ձեռք բերել՝ անմիջապես վճարելով դրանց համար։
Այդպիսի բարիքներ են՝ ազգային անվտանգության ապահովումը, փողոցային լուսավորությունը, ճանապարհների կառուցումը և այլն։ Այս բարիքներից օգտվում են հասարակության բոլոր անդամները։ Հասարակական բարիքի սպառման համար վճարումներն իրականացվում են անուղղակի կերպով՝ պետությանը վճարվող հարկերի միջոցով։
Արտադրական են այն բարիքները, որոնք հիմք են ծառայում արտադրության համար։
Օրինակ՝ փայտից ստանում են կահույք, ոսկուց, արծաթից և այլ մետաղներից ու բնական քարերից՝ զարդեղեն, կտորից՝ հագուստ, սպիտակեղեն և այլն։
Բարիքները լինում են նաև վերջնական սպառման և միջանկյալ սպառման։
Վերջնական սպառման են համարվում այն բարիքները, որոնց այլևս հնարավոր չէ օգտագործել նոր բարիք ստեղծելու համար։ Օրինակ՝ հացը, հագուստը, զարդեղենը։
Միջանկյալ սպառման են համարվում այն բարիքները, որոնք հիմք են ծառայում նոր բարիքների ստեղծման գործում։ Օրինակ՝ ալյուրը, կտորը, թանկարժեք քարերն ու մետաղները։
Անրաժեշտ բարիքների ստեղծման համար օգտագործվող գործոնների, միջոցների աբողջությունը կոչվում են ռեսուրսներ։ Ռեսուրսները լինում են վերականգնվող և չվերականգնվող, բնական, մարդկային և այլն։
Արտադրությունը բարիքների ստեղծման գործընթացն է, որն իրականանում է մարդու միջոցով։
Արտադրության գործոններն են հողը, կապտալը, աշխատուժը և ձեռներեցությունը։
Հող կարող են համարվել բնակարանը, կառույցները, շինությունները։
Կապիտալը արժեք է, որը վարձու աշխատուժի շահագործմամբ հավելյալ արժեք է բերում։ Կապիտալ կարող է լինել վարձով տրված բնակարանը, շինությունը կամ տարածքը։
Աշխատուժը դա այն մարդն է, որի միջոցով իրականանում է արտադրության գործընթացը։
Ձեռներեցները վերահսկում և համախմբում են այս բոլոր գործընթացները։
Комментариев нет:
Отправить комментарий